Muzyka to słuchanie

– Słuchanie jest zmysłem najbardziej intymnym, najbardziej egzystencjalnym, który jest w stanie określić nas tu i teraz – mówił podczas spotkania w bibliotece uczelnianej dr hab. Tomasz Misiak, prof. UAP, autor książki „Sztuka z widokiem na ucho”.

Tomasz Misiak od lat zajmuje się muzyką, chociaż jak wielokrotnie podkreślał, nie jest muzykologiem, nie umie czytać nut i nie gra na żadnym instrumencie. Pasjonuje się i bada muzykę konkretną, konceptualną i elektroniczną, czyli muzykę bez nut. Na co dzień jest pracownikiem naukowym Wydziału Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa Uniwersytetu Artystycznego im. M. Abakanowicz w Poznaniu, filozofem, kulturoznawcą, a także dziennikarzem radiowym i artystą.

W Bibliotece im. prof. Mariana Walczaka ANS w Koninie gościł nie pierwszy raz. Wcześniej był u nas m.in. z promocją swojej pierwszej „doktorskiej” książki „Estetyczne konteksty audiosfery”, a także jako współorganizator spotkania z prof. Tomaszem Wilmańskim. Teraz przyjechał zaprezentować nam swoją najnowszą, jeszcze ciepłą „Sztukę z widokiem na ucho”. Jak zaznaczył, książka jest zbiorem tekstów pisanych w różnym okresie, które ukazywały się w rozmaitych czasopismach, jednak na tyle dla niego ważnych, że postanowił zebrać je i wydać pod wspólnym tytułem. We wstępie do niej napisał, że „jest efektem podążania za zróżnicowanymi estetycznie i ideowo strategiami artystycznymi, dla których istotną rolę odgrywają dźwięki i sprzężone z nimi doświadczenia”.

Podczas spotkania w bibliotece powtarzał, za Johnem Cagem, amerykańskim kompozytorem muzyki współczesnej, że muzyka jest słuchaniem i nie musi być tworzeniem. Na poparcie tej tezy przypomniał jego awangardowy utwór „4`33”, skomponowany na dowolny instrument, który składa się z samych pauz, a więc wykonawca nie gra ani jednego dźwięku. Dlatego często opisywany jest jako „cztery i pół minuty ciszy”, co odpowiada przybliżonemu czasowi trwania kompozycji, tj. 4 minutom i 33 sekundom.

Studentki z koła naukowego „Wizja” pytane o wrażenia ze spotkania stwierdziły: – Bardzo podobało nam się w jak niekonwencjonalny i nowy dla nas sposób autor mówił o dźwięku i muzyce, oraz słowo, którego często używał – „uszywistość”. W istocie dr Misiak sam stworzył termin „uszywiście”, w przeciwstawieniu do słowa „oczywiście”, który przemyca do literatury naukowej. Jak wyjaśnił, uszywistość to transzmysłowe doświadczenie dźwiękowe, słyszalny konkret, o którym można mówić nie tylko z perspektyw słuchania, ale całościowego odczuwania.

W drugiej części spotkania uczestnicy wysłuchali realizacji dźwiękowej, przygotowanej przez Marcina Olejniczaka, pracownika ANS w Koninie, pedagoga, socjologa i kulturoznawcę. W swoich poszukiwaniach muzycznych penetruje możliwości dźwiękowe wywodzące się z estetyki postindustrialnej, związane z muzyką konkretną, neokabaretem, swobodną improwizacją.

Spotkanie, które odbyło się 14 marca, zorganizowała Biblioteka im. prof. Mariana Walczaka ANS w Koninie oraz SKN „Wizja”.

Małgorzata Sikorska